Како глобалното затоплување полека се претвора од апстрактни теоретски модели во секојдневневна практика, сите, од малите активисти до медиуми, компании, банки и политичари, брзо се обидуваат да се прикажат себеси како „климатски пионери“, кои, ако веќе не придонесуваат активно за намалување на емисиите на јаглерод диоксидот тогаш се барем „неутрални“, бидејќи тие не ја влошуваат постојната ситуација.
Следбениците на најновиот моден тренд „јаглеродна неутралност“, во вид на светски мултинационални компании како што се Шеврон, Делта, Дизни, Џенерал Моторс, ЈП Морган, Мајкрософт, Шел, Блекрок, кои во пракса се значајни производители на јаглерод диоксид, преку купувањето на јаглеродни кредити најдоа начин брзо да го подобрат својот јавен имиџ со тоа што ќе станат „јаглеродни неутрални“.
Адекватно мерење на емисиите
Целиот механизам на тргување со јаглеродни кредити е прилично матен. Начелно на терен се појавува фирма или невладина организација која најавува дека преку проект за пошумување или со откажување од сечата на постоечката шума ќе ја намали постојната емисија на јаглерод диоксид или ќе спречи нејзино натамошно зголемување. Колку точно тони емисија на јаглерод диоксид ќе се намалува годишно, пресметува самата организација, што значи дека теоретски можат да погодат која бројка сакаат.
Овде на сцена стапува верификатор, како што е американската организација Verra, чии експерти ја проверуваат пресметката и на крајот даваат потврда дека пресметката на количината на јаглерод диоксид во конкретниот случај е точна и со тоа јаглеродниот кредит станува валиден. По оваа сертификација, гордиот сопственик на јаглеродните кредити може да ги продаде на заинтересираните клиенти. Парите добиени од продажбата на јаглеродни кредити потоа се користат за практично спроведување на најавениот проект. Така е барем во теорија.
Од друга страна, клиент кој, да речеме, произведува 1.000 тони јаглерод диоксид годишно, со купување јаглеродни кредити во износ од 400 тони, може да каже на крајот на годината дека неговиот придонес во глобалните емисии на јаглерод диоксид е „само“ 600 тони. И ако има пари да купи јаглеродни кредити кои покриваат 1.000 тони, тогаш може да тврди дека неговите годишни емисии на јаглерод диоксид се нула, односно дека е „јаглеродно неутрален“, барем на хартија.
Се разбира, купените јаглеродни кредити потоа може да се препродадат бидејќи тоа е финансиски производ како и секој друг. Финансискиот капитализам е чудо, нема ништо што не може да се претвори во предмет на трговија што потоа може бескрајно да се препродава, да се позајмува, да се заложи, накратко да се заработи во глобалното финансиско казино.
Јаглеродните кредити нудат свеж материјал, на кој можете да заработите одлични пари без многу работа. Во прашање се сериозни пари, бидејќи моментално вредноста на пазарот на јаглеродни кредити се проценува на околу две милијарди долари, но се очекува оваа сума да се зголеми неколкукратно во наредните години.
Чекови без покритие
Она што е веќе јасно на прв поглед е дека целиот процес на креираање на јаглеродни кредити се одвива без јасни правила, закони, регулативи и казни за нивното непочитување. Клучна улога имаат издавачите на сертификати, кои секако наплаќаат за нивната услуга и се се заснова на „саморегулирање“, толку посакувана од застапниците на неограничен пазар.
Целата оваа кула од карти почна да се тресе на почетокот на годината, кога стручњаците малку подетално ги анализираа јаглеродните кредити кои ги верификувала и ги пуштила на пазарот американската организација Verra. И додека Verra се пофали дека проектите што ги сертифицирале ги намалиле емисиите на јаглерод диоксид за 94,9 милиони тони, независните анализи покажаа дека вистинското намалување е симболично 5,5 милиони тони. Едноставно кажано, 95 проценти од кредитите за јаглерод што ги проверува Verra, а потоа им се продаваат на купувачите, всушност се чекови без покритие.
Во пракса, умните махери би се појавиле со проекти во африканските и амазонските џунгли, тврдејќи дека благодарение на нив нема да се исечат неколку стотини квадратни километри шума и дека на тој начин ефективно ќе се неутрализираат неколку илјади тони јаглерод диоксид, којшто потоа ќе бидат регистрирани како нивни јаглеродни кредити кои се продадени на големи компании. Но, се покажа дека „проценката“ за количината на јаглерод диоксид што би се неутрализирала на овој начин била чиста фантазија, неколку пати поголеми од реалните ефекти. Впрочем, имало чести случаи кога никој немал ни намера да ја исече „спасуваната“ шума, но малото лажење носи многу пари.
Нам, на неупатените ова повеќе ни личи на класична уцена „дајте ни пари или ќе ја исечеме шумата“, отколку несебично спасување на планетата, но што знаеме. Да бевме толку паметни, тогаш досега ќе станевме милијардери, продавајќи магла во форма на јаглеродни кредити.
Очекувано, Verra првично ги обвини медиумите и експертите кои ја направија анализата дека ги „измешале лончињата“ и дека тоа е премногу комплицирана работа за неуките, надвор од тесниот круг посветени стручњаци на кои методологијата за пресметување на јаглеродните кредити како да им „се појави во сон“. Откако и клиентите станаа нервозни и почнаа да креваат раце од овој модел на спасување на планетата, директорот на организацијата Verra, Дејвид Антониоли, во јуни конечно поднесе оставка. Во нормалниот свет, кога некој ќе ти продаде празна кутија за 200 евра тврдејќи дека внатре има чевли Гучи, тоа се нарекува измама и кривичниот закон се занимава со детали за таквите „деловни“ трансакции, полицијата апси, а судот казнува.
Измами без казна
Но, во магичниот свет на саморегулирање, каде што се тргуваат фантазии, но кои се плаќаат со реални милијарди долари, ова во најдобар случај се нарекува „грешка“, закоја задолжително следуваат „преиспитувања“ и ветување за „поголема транспарентност“. Но, никој не оди во затвор.
За преминување улица покрај зебра, казните се посериозни отколку за „грешка“ од наплатена невратена милијарда долари.
Интересно е што ни измамените, големи светски компании и банки не креваат врева, иако останаа покуси за стотици милиони долари. Очигледно, никој, освен идеалистите меѓу еколошките активисти, навистина не се грижи дали „карбонските кредити“ имаат покритие, односно дали се обезбедени или не.
Она што всушност го купуваа големите компании не е намалувањето на емисиите на јаглерод диоксид, туку имиџот на општествено одговорна компанија, длабоко загрижена за иднината на светот и младите генерации. И тоа е она што тие го добиваат во замена за нивните милиони. Наместо да купуваат јаглеродни кредити од посредници на пазарот, глобалните играчи сега директно купуваат „проекти“ кои се занимаваат со „производство на јаглеродни кредити“ преку пошумување или заштита на постојните шуми. Нивната логика е зошто некој друг да заработува од препродажба на јаглеродни кредити кога тие можат и сами да го направат, без посредници.
И додека измамниците, „креаторите“ на јаглеродни кредити ги мамат наивните, во форма на банкари и директори на глобални мултинационални компании, губат само нивните акционери. Работите стануваат сериозни бидејќи меѓу клиентите почнуваат да се појавуваат држави, што значи дека жртви на измами не се безлични акционери на банки и компании, туку даночни обврзници. Она што е помалку разбирливо е тоа што богатите играчи, како што се ЕУ и САД, инсистираат на глобален пазар на јаглеродни кредити како крајно решение за сите зла на современиот свет, од глобалното затоплување и неговите последици, до економската нееднаквост, осиромашување на работничката класа и губење на индустриска база.
Дерегулацијата и финансијализацијата го доведоа Западот до ситуацијата во која се наоѓа денес, така што очекувањето да функционира истиот рецепт во тргувањето со јаглеродни кредити е доказ за недостаток на контакт со реалноста.
Инаку, целиот концепт на тргување со јаглеродни кредити, за да се компензира сопствената емисија на јаглерод диоксид, е ист како масовен убиец да платил жени да раѓаат деца, како компензација за луѓето што претходно ги убил.
Што се јаглеродни кредити и како функционираат?
Станува збор за еден вид економски инструмент кој е замислен во одобрувањето на Протоколот од Кјото и кој помага да се контролираат емисиите на јаглерод диоксид. Секоја емисија на јаглерод е еквивалентна на еден тон јаглерод диоксид кој повеќе не се испушта во атмосферата благодарение на намалувањето на овие гасови за време на производството или поради воведувањето на нови технологии.
Овие механизми утврдени во Протоколот од Кјото имаат процедура кога се користат. Ајде да анализираме кои се тие механизми:
• ERU, единица за намалување на емисиите (EI) или URE: се однесува на единицата за намалување на емисијата на овие гасови во атмосферата. Секоја единица е еквивалентна на еден тон јаглерод диоксид кој престанал да се испушта во атмосферата благодарение на лансирањето на заеднички проект за апликација меѓу земјите. Овој тип на проекти може да се воспостави помеѓу една или повеќе земји за да се спроведат политики за намалување на загадувачите на животната средина.
• CER, сертифицирано намалување на емисиите (CDM) или RCE: ова е сертифицирано намалување на емисиите и претставува еден тон јаглерод диоксид кој престанал да се испушта и е создаден и сертифициран преку употреба на шема која го вклучува Механизмот за чист развој. Таму се користат различни алатки за намалување на загадувањето благодарение на инкорпорирањето на новите технологии.
• RMU, единица за отстранување (пошумување и пошумување) или UDA: ја зема предвид единицата за апсорпција на јаглерод диоксид по зона. Начинот на кој екосистемот апсорбира јаглерод диоксид е преку фотосинтеза. За да се зголеми брзината на фотосинтеза на едно место, се спроведуваат процеси на пошумување или пошумување. Еден начин да се намали количината на јаглерод диоксид што се испушта во атмосферата е да се намали уништувањето на шумите. Мора да се запомни дека колку помалку растенија има, толку помала ќе биде стапката на фотосинтеза. Индиректен начин за намалување на количината на стакленички гасови што ги испуштаме е промовирањето на бројот на растенија кои можат да го апсорбираат овој јаглерод диоксид.
.jpg )
