Луѓето ширум светот ова лето страдаат од екстремни горештини и влажност. Иако не може да се негира дека екстремната топлина и влажност може да бидат физички непријатни, истражувањата сугерираат дека таквите услови исто така можат да влијаат врз менталното здравје.

„Гледано низ целокупниот спектар на менталното здравје“ се потврди дека екстремните жештини и штетат на менталната благосостојба, вели Ник Обрадовиќ, компјутерски научник од Институтот за човечки развој „Макс Планк“ и коавтор на студија од 2018 година која ги анализираше ризиците по менталното здравје од климатските промени.
Студиите открија врска помеѓу зголемените температури и низа проблеми со менталното здравје, вклучително и ментален замор, агресија, па дури и повисоки стапки на самоубиства. Оваа врска не е ограничена само на температурни скокови, вели д-р Обрадовиќ, туку е присутна и кај луѓето кои живеат во области каде што постојано е топло.
Научниците допрва треба да откријат зошто тоа е можно и дали самата топлина може да предизвика промени во мозокот што може да доведат до овие ефекти. Но, без разлика, велат експертите, јасно е дека угнетувачката топлина е поврзана со полошо ментално здравје.
Што вели истражувањето?
Доказите сугерираат дека „температурните екстреми можат да влијаат на сè, од вашето секојдневно расположение до веројатноста да доживеете акутна ментална здравствена криза“, рече д-р Обрадовиќ.
Една студија објавена во JAMA Psychiatry во февруари, на пример, ги испита медицинските досиеја на повеќе од 2,2 милиони возрасни лица кои ги посетиле одделенијата за итни случаи од 2.775 окрузи низ Соединетите држави помеѓу 2010 и 2019 година. Авторите откриле дека имало околу осум отсто повеќе посети на одделот за ментално здравје во посвежите летни денови. Итни посети за проблеми како што се самоповредување, како и за употреба на супстанци, анксиозност, нарушувања на расположението и шизофренија, постојано се зголемуваа со температурата.
Овој тренд е „прилично воедначен и за мажите и за жените, за возрасните од сите возрасти и за луѓето кои живеат во сите делови на САД“, вели Амрута Нори-Сарма, научник од Факултетот за јавно здравје на Универзитетот во Бостон и автор на студијата.
Враќање на болеста
Други истражувања, исто така, открија дека повисоките температури може привремено да предизвикаат враќање на симптомите по закрепнувањето кај луѓето со биполарно растројство и дека поголемата изложеност на сончева светлина може да го зголеми ризикот од манични епизоди. Повисоките температури се исто така поврзани со смрт кај луѓето со шизофренија и други ментални здравствени состојби.
Податоците од истражувањето на 1,9 милиони Американци помеѓу 2008 и 2013 година покажале дека во деновите кога температурите биле превисоки, испитаниците имале поголема веројатност да чувствуваат помалку радост и среќа, како и зголемен стрес, гнев и замор, отколку во деновите кога температурите биле пониски.
Што се случува во телото?
„Кога не ни е удобно, не ни е најдобро“, вели Ц. Мунро Кулум, клинички невропсихолог во UT Southwestern Medical Center, во Далас. Нпријатноста од топлината и енергијата што му е потребна на телото за да се олади може да го намалат целокупниот отпор. Така, вознемиреноста, иритацијата и болката стануваат помалку подносливи, тврди овој научник.
Нашите тела се навикнати и на одредено основно ниво на стрес, рече д-р Мартин Паулус, научен директор и претседател на Лауреат Институтот за истражување на мозокот во Тулс, кој работеше со д-р Обрадовиќ на неговата студија во 2018 година. Кога телото се обидува да ја регулира својата температура за време на топлотен бран, рече тој, тоа додава напор и доведува до поголем стрес и воспаление. Луѓето со веќе постоечки ментални здравствени состојби може да бидат особено ранливи на дополнителен топлотен стрес, што може да ги влоши нивните симптоми, додаде тој.
Што се однесува до тоа што се случува во мозокот за време на екстремна топлина, предизвик е да се проучува, рече д-р Паулус. Во лабораторија, можете да експериментирате со тоа како мозокот и остатокот од телото можат да издржат високи температури неколку минути или можеби часови, но не можете да го правите тоа со денови, недели или месеци во исто време - и тие подолги изложувања се навистина важни за разбирање како климатските промени може да влијаат на нас на долг рок.
Менталното здравје и топлината
Фактот дека врската меѓу топлината и менталното здравје е толку конзистентна кај луѓето ширум светот сугерира дека топлината му прави нешто на мозокот, рече д-р Нори-Сарма. Некои истражувачи претпоставуваат дека топлината може да предизвика нерамнотежа во сигнализацијата на мозокот или воспаление во мозокот. Но, друга истакната теорија е дека топлината предизвикува нарушувања на спиењето, што пак може да ги влоши симптомите на менталното здравје. Топлите ноќи значително го влошуваат сонот, изјави д-р Обрадовиќ. „Од голема количина литература во психологијата и психијатријата знаеме дека недоволното спиење, тешкотиите со спиењето и несоницата се многу тесно поврзани со влошувањето на менталното здравје“, истакна тој.
Други потенцијални елементи во играта
Исто така, не можеме да заборавиме на климатската анксиозност, рече д-р Паулус. Шумските пожари и топлотните бранови, меѓу другите временски настани, стануваат се почести и поинтензивни поради климатските промени. Како што се влошува глобалното затоплување, анксиозноста на околината може да ги влоши другите симптоми на стрес, анксиозност, депресија или дури и симптоми на посттрауматско стресно нарушување поврзани со катастрофа, рече тој.
Одредени луѓе се исто така поподложни на топлина од другите. Во нивната студија од 2018 година, тимот на д-р Обрадовиќ и д-р Паулус откри дека оние со пониски приходи доживеале полоши ефекти врз менталното здравје од оние со повисоки примања, а жените имале полоши резултати од мажите. Во комбинација, тие откриле дека ефектот на топлината врз менталното здравје е двојно полош за жените со ниски приходи отколку за мажите со високи примања.
За време на топлотен бран, не е секогаш јасно како да се заштитите. Се препорачува да внимавате на изложеноста на топлина, да останете хидрирани и да ја избегнувате топлината кога можете. Обрнувањето внимание на луѓето во вашата заедница е исто така моќна и занемарена стратегија, пишува д-р Нори-Сарма во The New York Times. Тоа значи дека „луѓето ги проверуваат соседите, пријателите и семејствата и се уверуваат дека сите се во ред“.