Србија се подготвува да го испрати својот прв сателит во орбитата, приклучувајќи се на групата од 106 земји кои веќе имаат вселенски програми. Покрај набљудувањето на Сонцето во доменот на Х-зраците, што е невозможно од Земјата, бидејќи атмосферата, за среќа на човештвото, ги блокира рендгенските зраци, „Мозаик“ има уште неколку мисии.

Како што истакна за „Политика“ д-р Милан Стојановиќ, проект менаџер и научен соработник на Астрономската опсерваторија во Белград, на сателитот ќе има и мала камера која оддалеку ќе ја снима Србија.

„Иако постојат слики со поголема резолуција од Google или некои други сателити, тие не ни се секогаш достапни. Така еднаш дневно ќе добиваме слики од нашата земја, но и подобро совладување на оваа технологија“, објаснува Стојановиќ.

Според него, секундарната цел на мисијата е да се научат и совладаат сите техники: од набавка на компоненти, до самото лансирање на сателити во вселената, како би можеле подоцна да работиме на изградба и испраќање на поголеми летала. Како што вели нашиот соговорник, „Мозаик“ припаѓа на класата на мали сателити познати како „CubeSat“, со димензии 10х10х10 сантиметри, кои колоквијално се нарекуваат коцка или наносателити, бидејќи се состојат од три коцки, кои можат да се спојат во една целина.

„На пример,ние ќе купиме готов спектрометар за проучување на Сонцето, но некои делови ќе ги направиме во Србија. Потоа треба сето тоа да го споиме во една целина и да потврдиме дека е подготвено за температурите во вселената. Мораме да ги поминеме сите можни тестови кои се пропишани по светски стандарди“, нагласува соговорникот.

Дури потоа ќе можеме да го лансираме сателитот, со помош на некои од земјите кои ги обезбедуваат овие услуги. Дали ќе биде Америка, Русија, Кина или членка на ЕУ, ќе се одреди најдобрата понуда, а планот е „Мозаик“ да биде лансиран на крајот на 2025 година или на почетокот на 2026 година и да се задржи во орбитата помеѓу два и три години.

„Тој период е значаен затоа што сакаме да го набљудуваме Сонцето, а отприлика  тогаш би требало да дојде до неговата максимална активност во редовниот единаесетгодишен циклус. Значи сакаме да го следиме тој максимум и фазата по него, кога има пад, бидејќи тогаш може да се добијат најмногу резултати. Но, не зависи се од нас, туку и од давателот на услугата“, вели Стојановиќ.

На овој проект, што е започнат пред околу две години, покрај Астрономската опсерваторија, вклучени се и Машинскиот, математичкиот и електротехничкиот факултет во нашиот главен град, како и Институтот „Михајло Пупин“.

„Грубо кажано, десет луѓе работат на мисијата. Но, некои од нив учествуваат со половина работно време како надворешни соработници“, објаснува Стојановиќ и додава дека еден од неговите колеги претходно работел како главен инженер во Европската вселенска агенција, а речиси веднаш откако го закачил „телескопот на колче“, дошол. во тимот наши научници кои се обидуваат да го лансираат првиот српски сателит меѓу ѕвездите и тоа целосно доброволно.

„Тој работеше на многу поголеми сателити од овој на кој ние сега работиме“, вели Милан Стојановиќ, не сакајќи да го именува колегата, бидејќи не би било фер да се издвојува некој од останатиот дел од тимот.

„ Поддршката не изостанува ниту од некои наши луѓе од странство, кои секогаш можеме да ги контактираме и да побараме совет. Имаме колеги кои работат во големи астрономски центри и можеме да се консултираме со нив“, истакнува Стојановиќ.

Сепак, најголемата поддршка, како што заклучува, има Министерството за наука, технолошки развој и иновации, кое во најголема мера го финансира проектот.