Иднината на електричната мрежа  носи и позитивни сегменти во моментот кога ќе доживеете вашиот снабдувач со електрична енергија да сака да ви плати за да користите помалку од она што всушност го продаваат. Во суштина станува збор за понуда за купувачите на лондонската Octopus Energy, вредна 16,6 милијарди долари. „Кога мрежните оператори се преоптоваруваат, тие плаќаат богатство за да вклучат резервни генератори. Ако користите помалку, ќе ви платиме“, вели Грег Џексон, ко-основач и извршен директор на Oktopus. Тој нагласува дека во центарот на идната мрежа ќе биде нова врска базирана на стимулации. 

На пример, Октопус склучи договори со 1,4 милиони корисници и ги запиша во програма која им испраќа порака три часа пред очекуваниот врв на побарувачката на електрична енергија, охрабрувајќи ги да ја намалат потрошувачката и да заработат три пати поголема од просечната цена за електрична енергија што не ја користеле. Тоа функционира. Минатата година, вели Џексон, „Октопус“ им платил на клиентите 10 милиони долари за да спречи британската мрежа да потроши 200 милиони долари за производство на дополнителен јаглен и дизел.

Комплексноста не ги одвраќа купувачите. Од основањето пред осум години, Oktopus веќе порасна на осум милиони сметки, станувајќи најголем снабдувач на електрична енергија во ОК и втор по големина во Европа. Џексон ја припишува нивната популарност делумно на гејмификацијата на потрошувачката на енергија - замислете комбинација од Shopify, Robinhood и Uber, вели тој. И сега тие се упатуваат кон САД, поточно Тексас, една од ретките држави каде што регулирањето на пазарот на електрична енергија дозволува променливи цени на струјата по локација.

 Препуштање на контролата на електраната

Во жаргонот на електричната индустрија, терминот за динамика кога купувачот однапред ќе се договори да ја намали потрошувачката на енергија во време на ограничената понуда се нарекува одговор на побарувачката. Ако, како „Октопус“, соберете доволно купувачи кои доброволно ја препуштиле можноста за далечинска контрола на нивните домашни термостати и полначи за батерии за електрични возила, тогаш го имате она што е познато како виртуелна електрана.

„Дури и ако немате соларна енергија или батерии, можеме да се поврземе со вашиот паметен термостат“. Ви ја плаќаме сегашната цена на струјата за да ја намалиме потрошувачката кога е најпотребна енергијат“, вели Џексон.

Таквата виртуелна електрана всушност не генерира дополнителни електрони за испраќање во мрежата, но со намалување на побарувачката во моментите на шпиц, ја врши истата цел. Во Обединетото Кралство, Oktopus сега работи со она што се верува дека е најголемата виртуелна електрана во светот, со вкупна вредност од еден гигават - доволно електрична енергија за напојување на речиси милион домови.

„Ние сме на крајот во време кога едноставно му плаќаш на својот добавувач само  фиксна цена за електрична енергија“, вели Мајкл Ли, претседател на операциите на Октопус во САД. „Преминуваме на мрежа со динамични цени, каде што 80-90 проценти од сите часови ќе бидат бесплатни, а остатокот ќе биде многу скап.

Во 2020 година, Ли ја продаде компанијата што ја основаше, Evolve Energy, на Octopus за пет милиони долари. Сега е фокусиран на пробивање на пазарот во Тексас, што ја поттикнува конкуренцијата меѓу малопродажните снабдувачи со електрична енергија, од кои многу банкротираа по временските непогоди кои предизвикуваат скокови во цените на енергијата. Ли очекува брзо пријавување за понудата наречена Zero Bills, каде што Oktopus ветува дека нема да плаќате ништо за електрична енергија сè додека им дозволувате контрола над сите уреди што трошат многу енергија, на системот за греење и ладење (HVAC) и батеријата за вашето електрично возило.

Рекордна побарувачка за електрична енергија во Советот за доверливост на електрична енергија во Тексас, кој управува со електричната мрежа за 90 отсто од потребите на државата, беше 85 гигавати, поставен минатата година. ERCOT веќе вели дека системот нема да може да додава ново производство доволно брзо за да го задоволи растот на побарувачката од 60 гигавати за помалку од една деценија. Голем дел од побарувачката доаѓа од центрите за податоци за вештачка интелигенција и од рударството на криптовалути. Ова го поддржува тврдењето на Ли дека Тексас е одлично место за изградба на виртуелна електрана.

 Профитабилен бизнис

Во 2023 година, Octopus Energy оствари профит од 250 милиони долари со неверојатни 16,6 милијарди долари приход. Не е лошо за компанија основана во 2015 година, првично како подружница на Oktopus Group, инвестициска фирма (со 15 милијарди долари под управување) и fintech инкубатор. Откако беше исклучена од групата во 2020 година, Octopus Energy собра 2,3 милијарди долари ризичен капитал. Последниот круг од 800 милиони долари го водеа партнерите од Generation Investment Management на поранешниот потпретседател Ал Гор. Со тоа компанијата е проценета на девет милијарди долари.

Главниот извршен директор Џексон поседува околу  пет отсто од акциите, во вредност од околу 400 милиони долари. Со осум милиони домашни и деловни корисници, „Октопус“ брзо стана најголемиот снабдувач на енергија во ОК и втор најголем дистрибутер на природен гас. Состојба за која Џексон вели дека се на самиот почеток.

Џексон (52) израснал во Јоркшир, северна Англија и го напуштил средното училиште на 16 години за да создава видео игри. Подоцна учел на Универзитетот во Кембриџ, а потоа започнал кариера во менаџмент во Procter & Gamble во 1994 година, пред да се разочара од петте круга потписи потребни за промена на пакувањето на производот. Поради тоа ја напуштил P&G во 1998 година за да се приклучи на интернет револуцијата.

Првично, во Tangent Communications во ОК, тој помогнал да се унапреди онлајн платформата на Лабуристичката партија. А д 2000-та работи во е-трговија, создавајќи платформи за компании како SAP и помагајќи да се изградат стартапи како Zopa. Преку еден од работните потфати, Consultant Connect, го купи Teledocs за 60 милиони долари во 2021 година; нејзината технологија сега овозможува 40 проценти од видео консултациите со лекар во здравствениот систем на ОК.

Во 2015 година, Џексон немаше проблем да го убеди Сајмон Роџерсон, основач на Octopus Group, дека глобалната енергетска индустрија (со три трилиони долари годишен приход) е совршена следна цел за големи промени со помош на деловен софтвер. Роџерсон, кој започна со управување со пари во Меркур Асет Менаџмент, беше особено привлечен од паметниот план на Џексон: тој во суштина ќе изгради две компании паралелно.

Octopus Energy е компанија ориентирана кон потрошувачите. Но, зад сцената е сестринска компанија, наречена Kraken, што е исто така нивното име (по митолошкото чудовиште) за софтверски пакет за бизнис базиран на вештачка интелигенција со едноставен интерфејс и моќен аналитички заден дел кој го поддржува целиот бизнис на Октопус.

Една компанија за клиенти, една за софтвер

Но, зошто две одделни компании? Бидејќи Џексон не само што сакаше да го користи Kraken за да ја одгледува Octopus Energy, тој сакаше успехот на Octopus да ги убеди конкурентните енергетски компании дека им треба ист вид на деловна платформа. Кои Џексон е подготвен да им ги лиценцира (германскиот енергетски гигант E.on користи Kraken за да управува со 10 милиони сметки).

„Тоа што сме сопствени клиенти ни овозможи да иновираме начини на кои големите превозници не можеа“, вели Џексон, еден од осумте вработени кои го преминуваат „ Кинескиот ѕид“ меѓу компаниите. Тој ѕид  е замислен да го спречи конфликтот на интереси што би можел да настане кога Kraken ќе го лиценцира својот софтвер на компании кои Octopus можеби ќе сака да ги купи еден ден.

 Оттогаш, тие земаа клиенти од GB Energy, Flow Energy, Engie, Bulb Energy и M&S Energy во ОК. На крајот на 2023 година, Октопус го презеде целокупното стопанисување на Шел за домаќинствата. Во Обединетото Кралство, Октопус сега има повеќе од седум милиони сметки и удел на пазарот на електрична енергија и гас од над 20 проценти.

На меѓународно ниво, Oktopus и Kraken работат во Австралија, Јапонија, Германија, Италија, Шпанија и Франција. Кракен има најдолг дострел, лиценциран досега за клиенти кои управуваат со повеќе од 50 милиони сметки.

Понекогаш на купувачите толку многу им се допаѓа она што гледаат дека тие сакаат да инвестираат. Австралиската компанија Origin Energy не само што го лиценцираше Kraken, туку и инвестираше 400 милиони долари во Octopus за 20 отсто од акциите.

Добиваш автомобил и струја колку што можеш да наполниш

Зошто да не го изнајмите своето електрично возило од вашата електрична компанија? Oktopus разви производ наречен Drive Free кој комбинира изнајмување на електрично возило со сметка за енергија. За 300 долари месечно добивате автомобил и сета струја со која можете да го полните. Се разбира, Октопус може да ја допре батеријата на автомобилот и да ја испрати таа електрична енергија назад во мрежата доколку е потребно (клиентите можат да постават ограничувања за да се осигураат дека нивното возило секогаш ќе има доволно енергија за возење). За правните ентузијасти, Октопус работи со градителите на куќи за развој на 1.000 домови со „нула сметки“, каде што се интегрирани соларни панели, топлински пумпи и системи за батерии, така што сопствениците никогаш нема да имаат сметка за енергија.

Инвестиции во ветерници

Oktopus сега е вертикално интегриран, ширејќи ги своите пипала надвор од софистицираниот софтвер и поседува голема инфраструктура. Досега, портфолиото вклучува офшор проекти за ветер во ОК, Холандија, Јужна Кореја и Норвешка. Надевајќи се дека ќе го искористи бумот на чиста енергија, Октопус склучи договор со Токио Гас минатиот ноември за да собере и инвестира повеќе од три милијарди долари во офшор фарми со ветерници. Глобалните инвестиции во енергијата ќе се зголемат на 2,8 трилиони долари во 2023 година, со повеќе од 1,2 трилиони долари наменети за чиста енергија, според Меѓународната агенција за енергија.

Најдобар начин да се победат големите оператори и да се успее во енергетскиот бизнис, вели Џексон, е да се работи во постојните пазарни структури, а не да се обидува да ја принудува бирократијата да направи нешто за што не е подготвена..

Тој сака креативни решенија, дури и за навидум мали нешта како месечни фактури испратени до клиентите. Во Обединетото Кралство, според законот, секоја сметка за електрична енергија содржи бројни мали белешки и често има најмалку три страници. Решението на Oktopus: не се борите со него, туку поедноставете ги важните делови од фактурата во добро дизајнирана е-пошта, прикачете го потребниот PDF од три страници (кој никој нема да го прочита) и погрижете се ако клиентот се обрати, да добие одговор. „Ако зависите од регулаторните промени пред да можете да обезбедите вистинска работа, тогаш не ја контролирате вашата судбина“, вели Џексон.

Кристофер Хелман, Форбс

Извор: Форбс Црна Гора